PL: Tomas Venclova

Foto: Algimantas Aleksandravičius

Informacija pateikiama tik lenkų kalba: projekto „Litwa w Krakowie: sezon kultury 2015″ viešinimo Lenkijoje dalis

Tomas Venclova (ur. 1937) – poeta o światowej sławie, publicysta, literaturoznawca, profesor Yale University, doktor honoris causa m.in. UMCS w Lublinie. Wraz z przyjaciółmi – laureatami literackiej Nagrody Nobla Czesławem Miłoszem i Josifem Brodskim ¾ należał do grupy ważnych dla światowej literatury emigrantów z Europy Wschodniej, którym udało się wyrazić w poezji doświadczenia wyniesione ze zmagań z totalitarnym reżimem. Zmuszony do emigracji w latach 80. XX wieku, Venclova mieszka i pracuje w USA – pisze, tłumaczy, wykłada literaturę rosyjską i polską w najważniejszych ośrodkach akademickich na świecie.

Poezję Venclovy nazwał Brodski formą sprzeciwu wobec rzeczywistości. Intelektualnym, obejmującym różne wymiary czasu i przestrzeni centrum jego wierszy jest dążenie do zrozumienia świata, i własnego w nim położenia. Uświadomienie sobie losu emigranta pozwoliło Venclovie na wejrzenie w archetypiczny związek między poetą człowiekiem nowoczesnym a bohaterem antycznym, przede wszystkim tęskniącym za Itaką Odyseuszem. Publicystykę Venclovy wyróżnia bogactwo literackich i kulturowych odniesień oraz krytyczny namysł. Jednym z jego najbardziej znanych tekstów publicystycznych jest dialog z Czesławem Miłoszem o Wilnie.

Polscy czytenicy będą mogli spotkać się z Tomasem Venclovą na Festiwalu Conrada i na Międzynarodowych Targach Książki w Krakowie, gdzie przedstawiony zostanie jego zbiór esejów historycznych Opisać Wilno, poświęcony miastu młodości oraz książka rozmów Venclovy z profesorem Leonidasem Donskisem Poszukiwanie optymizmu w epoce pesimizmu. Europa Wschodnia – przeczucia i prognozy, będąca refleksją o dzisiejszej Europie Wschodniej.

Wybrana bibliografia:

Kalbos ženklas (wiersze). Vilnius: Vaga, 1972.

Tankėjanti šviesa (wiersze). Chicago: AM&M Publications, 1990.

Pašnekesys žiemą (wiersze i tłumaczenia). Vilnius: Vaga, 1991.

Vilties formos (eseje i publicystyka). Vilnius: Lietuvos rašytojų sąjungos leidykla, 1991.

Aleksander Wat: life and art of an iconoclast. New Haven: Yale University Press, 1996.

Reginys iš alėjos (wiersze). Vilnius: Baltos lankos, 1998.

Forms of Hope: Essays. Riverdale-on-Hudson (N.Y.): The Sheep Meadow Press, 1999.

Свобода и правда. Moscow: Progress, 1999.

Günter Grass, Czesław Miłosz, Wisława Szymborska, Tomas Venclova, Pokalbiai apie atminties ateitį. Gespräche über die Zukunft der Erinnerung. Rozmowy o przyszłości pamięci. Vilnius: Baltos lankos, 2001.

Статьи о Бродском. Moscow: Baltrus, Novoe izdatelstvo, 2005.

Kitaip (wybór przekładów poetyckich). Vilnius: Lietuvos rašytojų sąjungos leidykla, 2006.

Seinų eilėraščiai. Wiersze sejneńskie. Сейненские стихи. Sejny poems (wiersze). Sejny: Pogranicze, 2008.

Visi eilėraščiai, 1956-2010. Vilnius : Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas, 2010.

Vilnius: asmeninė istorija. Vilnius: R. Paknio leidykla, 2011.

Pertrūkis tikrovėje. Straipsniai apie literatūrą ir kultūrą. Vilnius: Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas, 2013.

Wybrane tłumaczenia:

Angielski:

Winter dialogue (wiersze), przełożyła Diana Senechal; przedmowa Joseph Brodsky. Evanston (Ill.): Northwestern University Press, 1997.

The junction (utwory wybrane), przełożyli Ellen Hinsey, Constantine Rusanov i Diana Senechal. Tarset: Bloodaxe Books, 2008.

Vilnius: a personal history, przełożyła Margot Bettauer Dembo. Riverdale-on-Hudson, N.Y.: The Sheep Meadow Press, 2009.

Włoski:

Cinquantuno poesie e una lettera, przełożył Pietro U. Dini. Bologna: Associazione culturale „In forma di parole”, 2003.

Chiński:

Tuomasi Wenciluowa Shixuan, przełożył Gaoxing Yi. Yixining: Qinghai Renmin Chubanshe, 2011.

Polski:

Czesław Miłosz, Tomas Venclova, Dialog o Wilnie. Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza, 1981.

Siedem wierszy, przełożył Stanisław Barańczak. Warszawa: Wydawnictwo S, 1986.

Rozmowa w zimie, przedmowa Josif Brodski, przełożył Stanisław Barańczak. Paryż: Zeszyty Literackie – Cahiers Littéraires, 1989.

Sześć wierszy, przełożyli Stanisław Barańczak, Czesław Miłosz, Wiktor Woroszylski. Lublin: Wydawnictwo FIS, 1991.

Kształty nadziei. Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza, 1995.

Aleksander Wat: Obrazoburca, przełożył Jan Goślicki. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1997.

Eseje: Publicystyka. Sejny: Pogranicze, 2001.

Wilno: przewodnik, przełożyła Beata Piasecka. Vilnius: R. Paknio leidykla, 2001.

Niezniszczalny rytm. Eseje o literaturze. Sejny: Pogranicze, 2002.

Opisać Wilno, przełożyła Alina Kuzborska. Warszawa: Zeszyty Literackie, 2006.

Leonidas Donskis, Tomas Venclova, Poszukiwanie optymizmu w epoce pesymizmu. Europa Wschodnia – przeczucia i prognozy, przełożyli Małgorzata Gierałtowska i Kamil Pecela. Wrocław: Kolegium Europy Wschodniej, 2015.

Rosyjski

Граненый воздух, przełożył Vladimir Gandelsman. Moscow: OGI, Jurgis Baltrusaitisʼ House, 2002.

Serbski:

Зимски разговор(и) (wiersze), przełożyła Biserka Rajčić. Vršac: Književna Opština Vršac, 2006.

Słoweński:

Čistost soli (wiersze), przełożył Veno Taufer. Ljubljana: Društvo slovenskih pisateljev, 1991.

Szwedzki:

Former av hopp: essäer [1976–2001], przełożyła Loreta Burnytė. Tollarp: Ariel, 2001.

Węgierski:

Vilnius: egy város Európában; przełożyła Tölgyesi Beatrix. Budapest: Európa Könyvkiadó, 2009.

Niemiecki:

Vor der Tür das Ende der Welt, przełożyli Rolf Fieguth i Claudia Sinning. Hamburg: ROSPO, 2000.

Günter Grass, Czesław Miłosz, Wisława Szymborska, Tomas Venclova, Die Zukunft der Erinnerung. Goettingen: Steidl, 2001.

Vilnius: eine Stadt in Europa, przełożyła Claudia Sinnig. Frankfurt am Main: Suhrkamp, 2006.

Gespräch im Winter, przełożyli Claudia Sinnig i Dürs Grünbein. Frankfurt am Main: Suhrkamp, 2007.